Door heel Europa werken mensen aan een hernieuwbare, democratische en eerlijke energietoekomst. Hun initiatieven helpen het klimaat, versterken gemeenschappen en stimuleren de lokale economie. Elke dag laten ze zien hoe iedereen kan bijdragen aan de overgang naar een nieuw energiesysteem.
We spreken met Melissa de Wit van Grunneger Power, een energiecoöperatie die samenwerkt met burgers, de gemeente Groningen en het warmtenet bedrijf Warmtestad. Samen zorgen ze voor duurzame verwarming en warme huizen voor alle bewoners.
Groningen, de “hoofdstad van het Noorden” van Nederland, stond jarenlang vooral bekend om de grote hoeveelheid gas die daar werd gewonnen. Dit gas werd gebruikt in heel Nederland. De gaswinning veroorzaakte aardbevingen met grote gevolgen en daarom besloot men in april vorig jaar te stoppen. Dit heeft ruimte gecreëerd en zorgde voor nieuwe kansen op het gebied van schone energie, die door de gemeenschap zelf kan worden opgezet.
In 2011 besloot de gemeente Groningen om energieneutraal te worden. Een paar jaar later begon het publieke bedrijf WarmteStad met het bouwen van een schoon en duurzaam warmtenetwerk door de stad Groningen. In eerste instantie voor onder andere sociale huurwoningen en (gemeentelijke) gebouwen. Grunneger Power en een groepje bewoners in Paddepoel, zagen dat het project breder kon door ook huiseigenaren erbij te betrekken. Mede dankzij hun werk in de gemeenschap sluiten nu honderden huiseigenaren zich ook aan op het Groningse warmtenet. Hoe ze dit hebben aangepakt?
Grunneger Power is een energiecoöperatie die in 2011 is opgericht door een aantal Groningers die het energiesysteem willen veranderen. Hun doel is duurzame, lokale en betaalbare energie voor alle Groningers! Toen de aanleg van het warmtenet begon, werden huiseigenaren van wie de straten open moesten, nog niet betrokken. Grunneger Power vond het belangrijk dit te veranderen.
Het warmtenet levert warm water aan huizen via ondergrondse leidingen. In Groningen wordt dit water opgewarmd met restwarmte van een datacentrum en het grootste zonne-energiepark van Nederland. Hierdoor stoot het veel minder CO₂ uit dan verwarming met gas. Mensen die gebruikmaken van het warmtenet betalen een vaste prijs, die niet afhankelijk is van de energiemarkt.
Grunneger Power wilde het warmtenet graag tot een succes maken. Het was belangrijk om sterke relaties op te bouwen en elkaar te vertrouwen. Eén punt was duidelijk: er moest genoeg deelname zijn. Om het warmtenet mogelijk te maken voor huiseigenaren, moest 60% van de huishoudens betrokken straten interesse tonen om aan te sluiten op het warmtenet.
Melissa, projectleider bij Grunneger Power, zegt hierover: “Als je wil dat bewoners aansluiten op het warmtenet, moet je ze goed informeren en een goed aanbod doen.” Niet iedereen is direct enthousiast. Dit kan dan leiden tot interessante gesprekken. “Daarom is het zo belangrijk om verbinding te zoeken, persoonlijk contact te hebben en begrip te tonen.” Grunneger Power bedacht creatieve manieren om met bewoners in gesprek te komen. Ze gebruikten bijvoorbeeld een mobiele koffiekar en gingen langs de deuren. Ook organiseerden ze buurtbijeenkomsten. In totaal bezochten ze 135 huizen in de wijk.
Verduurzaming is niet altijd het makkelijkste onderwerp om over in gesprek te gaan. Grunneger Power wist dat bewoners verschillende redenen hadden om zich aan te sluiten bij het warmtenet. “In sommige gebouwen en straten is de band tussen bewoners sterk.” “Mensen doen dan vaak pas mee als hun buren dat ook doen.”
Grunneger Power hielp bewoners ook om hun huizen beter te isoleren of om de meterkast geschikt te maken voor elektrisch koken. Sommige huizen hadden wat aanpassingen nodig om aan te kunnen sluiten op het warmtenet. Bewoners vonden de hulp fijn: “We hoorden van bewoners dat ze het persoonlijk contact erg waardeerden. Dat geeft ons veel energie!’
Grunneger Power vindt het belangrijk dat bewoners niet alleen advies krijgen, maar ook kunnen meedenken en beslissen. “Wij geloven dat bewoners hun mening moeten kunnen laten horen. Dit zorgt voor duidelijkheid en vertrouwen. Bewoners weten zelf het beste wat goed is voor hun buurt of wijk. Daarom maken we samen plannen. We hebben samen met bewoners een routekaart voor de gemeente gemaakt. In deze routekaart adviseren we in welke wijk je het beste kan beginnen. Het was een flinke klus, maar toen we het uiteindelijk konden laten zien, was het echt een feestelijk moment.” 
Open en eerlijke communicatie hielp de coöperatie om uitdagingen die niet te voorkomen waren, bijvoorbeeld vertragingen, aan te pakken. Melissa zegt hierover: “Het is vooral belangrijk dat mensen weten wat ze kunnen verwachten. Als je eerlijk en duidelijk bent, begrijpen mensen het eigenlijk altijd wel.”
Grunneger Power maakt zich sterk voor de belangen van particuliere bewoners en eigenaren die aansluiten op het warmtenet. Ze vinden het belangrijk dat bewoners die aangesloten zijn op het warmtenet inspraak houden bij belangrijke beslissingen in en om het warmtenet: ‘’We willen dat bewoners inzicht en invloed hebben op hun warmtevoorziening. Samen met bewoners, WarmteStad en de gemeente zijn we dit aan in het invullen.’’ Een echt gezamenlijk project krijgt zo vorm.
Over een paar jaar kunnen alle huizen in Noordwest-Groningen aansluiten op het warmtenet. We streven ernaar, samen met de gemeente en WarmteStad, dat dit binnen vijf jaar mogelijk is voor alle huizen waar het warmtenet de beste duurzame oplossing voor is. In de tussentijd blijven we betrokken bij de bewoners, ook na de aanleg, om ervoor te zorgen dat ze tevreden zijn en blijven met hun aansluiting.
Het succes van het project inspireert nu ook gemeenschappen buiten Groningen. We doen bijvoorbeeld ook mee aan het Europese project SCCALE203050, samen met partners uit Frankrijk, Griekenland en Kroatië. Zo kunnen andere gemeenschappen in Europa leren van ons project. En de kennis over samenwerken gebruiken.
REScoop reisde af naar Grunneger Power om onze collega Melissa de Wit in gesprek te gaan over onze samenwerking met de gemeente Groningen en WarmteStad. In deze samenwerking zorgen we met elkaar voor duurzame verwarming en warme huizen voor Groningers in Selwerd en straks ook andere buurten in de stad.