MAKING-CITY nodigde ons uit om op 13 en 14 december als partners naar onze zuster ‘lighthouse’ stad Oulu in Finland te reizen voor een update van het project. Daar zagen we met eigen ogen hoe ze energiepositieve gebieden inrichten. Afgevaardigden van 34 partners uit Nederland, Italië, Turkije, Spanje, Polen, Slowakije en Finland kwamen bij elkaar in de grootste stad van het Noorden van Finland. Het programma bestond uit updates van de verschillende onderdelen in het project, een bezoek aan het MAKING-CITY-gebied en een researcher bijeenkomst. Natuurlijk maakten we ook kennis met de algemene Finse gebruiken en de schitterende (koude) omgeving.
Positive Energy Districts
In de voorbeeldsteden Oulu en in Groningen testen we Positive Energy Districts, kortweg PED; gebieden waar ze meer energie opwekken dan er verbruikten. In Oulu zijn gebouwen zoals een school, supermarkt en verschillende appartementencomplexen in het PED-gebied slim met elkaar verbonden. Zo benutten ze de energiestromen zo efficiënt mogelijk.
Verschillende warmtepompen testen
Het PED-gebied beslaat ongeveer een vierkante kilometer. In de gebouwen testen ze verschillende warmtepompen met steeds weer een andere warmtebron. Zo is er een warmtepomp die producten in de supermarkt koelt. De warmte die hierbij vrijkomt zetten ze op andere manieren in. Een andere warmtepomp gebruikt het retourwater van het warmtenet. Verder is er nog een warmtepomp die werkt op de uitgaande warme ventilatielucht van appartementsgebouwen. De bewoners van deze appartementen krijgen inzicht in hun energieverbruik met als doel om zelf bewuster met energie om te gaan. Tenslotte gebruiken ze zonnecollectoren als bron voor een warmtepomp. Op deze manier testen ze vier verschillende manieren om een zo hoog mogelijk rendement te halen.
Koude/warmte-opslag
Bij overtollige warmte of kou maken ze gebruik van een koude/warmte-opslag die onder de supermarkt aangelegd is. In de zomer wordt warmte in de ondergrond opgeslagen. In de winter zetten ze deze warmte weer in. In de winter slaan ze kou in de ondergrond op om in de zomer weer te gebruiken.
Zonlicht
In Oulu komt de zon in de winter niet eerder op dan 10.00 uur. Om 14.00 uur gaat ze al weer onder. De zon komt op zijn hoogste stand niet veel hoger dan de toppen van de bomen.
Stadsverwarming
Door de oorlog in Oekraïne en de sterk gestegen energieprijzen is het in sommige gevallen in Finland voordeliger om over te schakelen op het ondergronds warmtenet. In Oulu ligt een netwerk van 862 km leidingen dat heet water door de stad vervoert. Daarmee voorzien ze 150.000 van de in totaal 209.000 inwoners van warmte.
Keuze warmtepomp of warmtenet
De prijs van energie is in Finland vertienvoudigd ten opzichte van dezelfde tijd vorig jaar. Een ingenieus systeem controleert steeds de prijs van elektriciteit en berekent en kiest of het voordeliger is om de warmtepomp in te schakelen of gebruik te maken van het warmtenet. In Oulu zijn ze blij dat ze de flexibiliteit hebben om te switchen tussen de verschillende warmtesystemen.
Hout en turf
Het ondergrondse warmtenet wordt gevoed door twee energiecentrales van Oulun Energia. Deze centrales draaien voor 70% op hout en turf uit de omgeving. Het hout komt van duurzame bomenkap uit de omgeving met een straal van 100 kilometer. Deze bomen worden sowieso al gekapt om ruimte te creëren voor andere bomen om te groeien. Turf wordt op termijn uitgefaseerd.
Volgsteden
Partners uit de zes volgsteden in Europa bekeken samen de ervaringen van het PED-gebied. Het is de bedoeling dat ze in hun eigen stad vergelijkbare PED-gebieden opzetten waar ze meer energie opwekken dan dat ze verbruiken. Bovendien werken zowel Groningen als Oulu hard aan een stadsvisie voor 2050. Samen met business-modellen wordt het voor de volgsteden makkelijker om opgedane ervaringen van lighthouses cities over te nemen.
Over MAKING-CITY
MAKING-CITY is een 60 maanden durend Horizon 2020-project dat eind 2018 is gestart. Het doel is het om te transformeren naar slimme en koolstofarme steden, gebaseerd op het Positive Energy District (PED) concept. De PED-modellen die in MAKING-CITY worden ontwikkeld, helpen steden over de hele wereld bij het aannemen van een stadsvisie voor de lange termijn (2050) voor energietransitie en duurzame verstedelijking. Inwoners van deze steden werken mee aan deze transformatie.
Groningen (Nederland) en Oulu (Finland) testen het PED-concept als Lighthouse-steden. Zes volgsteden: Bassano del Grappa (Italië), Kadiköy (Turkije), León (Spanje), Lublin (Polen), Trenčín (Slowakije) en Vidin (Bulgarije) gaan dit kopiëren. De technologieën die in het project worden gebruikt zijn volwassen of al op de markt. Het PED-concept gaat een stap verder dan de huidige Europese bouwregelgeving. Vooral door het brengen van grote structurele, maatschappelijke, economische en technologische veranderingen.